07/03/24   ━━  5 min read

Κινάση κρεατίνης (CPK): Τι είναι και τι δείχνει;

Η κινάση ή φωσφοκινάση της κρεατίνης (creatine phosphokinase, CPK) είναι ένα ένζυμο που χρησιμοποιείται από το σώμα για την παραγωγή ενέργειας, μέσω της προσθήκης μιας ομάδας φωσφορικών αλάτων σε ένα μόριο κρεατίνης.

Η κινάση της κρεατίνης της κρεατίνης βρίσκεται ως επί το πλείστον στους σκελετικούς μύες και στους μύες της καρδιάς, ενώ μικρές επίσης ποσότητες της υπάρχουν στον εγκέφαλο. Με βάση ττην τοποθεσία του ενζύμου μέσα στο σώμα, ομαδοποιείται στους παρακάτω τύπους:

• CPK-1: Βρίσκεται κυρίως στους πνεύμονες και τον εγκέφαλο
• CPK-2: Βρίσκεται κυρίως στην καρδιά
• CPK-3: Βρίσκεται κυρίως στους σκελετικούς μύες

Τα επίπεδα της κρεατινικής κινάσης (CPK) μπορούν να μας δείξουν τη ύπαρξη οξείας ή χρόνιας παθολογικής φθοράς και καταβολισμού στους γραμμωτούς μύες του σώματος, όπως οι σκελετικοί μύες και ο καρδιακός μυς. Πιο συγκεκριμένα, όταν οι ιστοί των σκελετικών μυών ή της καρδιάς τραυματιστούν ή αρχίσουν να εκφυλίζονται, τα κύτταρα από τα οποία αποτελούνται οι ιστοί σπάνε. Αυτό προκαλεί τη διαρροή των περιεχομένων αυτών των κυττάρων – συμπεριλαμβανομένης της κρεατινικής κινάσης – στο αίμα.

Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές της CPK;

Οι φυσιολογικές τιμές της CPK κυμαίνονται μεταξύ 24 – 195 IU/L, με ελαφριά απόκλιση των τιμών ή χρήση διαφορετικών μονάδων μέτρησης από εργαστήριο σε εργαστήριο. Οι τιμές της CPK επίσης, εξαρτώνται από παράγοντες όπως το φύλο, η ηλικία, η φυλή και η φυσική κατάσταση του ατόμου. Συγκεκριμένα, οι άντρες και τα άτομα με πιο αυξημένη μυϊκή μάζα εμφανίζουν ελαφρώς υψηλότερες τιμές CPK.

Τι αυξάνει την CPK στο αίμα πάνω από 200;

Οι πολύ υψηλές τιμές CPK ( > 200 IU/L) μπορεί να οφείλονται σε ύπαρξη εκτεταμένης μυϊκής φθοράς σε διάφορους ιστούς του σώματος, και μπορεί να σχετίζεται με τα ακόλουθα αίτια:

Προβλήματα εγκεφάλου και πνευμόνων:

• Επιληπτική κρίση
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Καρκίνος εγκεφάλου
• Πνευμονική Εμβολή
• Τρομώδες παραλήρημα
• Ηλεκτροπληξία

Καρδιακά προβλήματα:

• Εμφραγμα
• Εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς
• Καρδιακός τραυματισμός (για παράδειγμα, μετά από τροχαίο ατύχημα)
• Φλεγμονή του καρδιακού μυός (μυοκαρδίτιδα)

Μυϊκοί τραυματισμοί ή μυϊκό στρες:

• Μυϊκές φλεγμονές (πολυμυοσίτιδα)

• Οξεία μυϊκή νέκρωση (ραβδομυόλυση)
• Χρόνια μυϊκή νόσο (μυϊκή δυστροφία Duchenne)
• Βλάβες του μυοκαρδίου (οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, μυοκαρδίτιδα κ.α.)

• Μυικοί τραυματισμοί

• Εγκαύματα

• Μυϊκή βλάβη που σχετίζεται με φάρμακα
• Ραβδομυόλυση

Άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν υψηλά επίπεδα CPK παρόλο που δεν επηρεάζουν άμεσα τους μύες, την καρδιά ή τον εγκέφαλό:

• Υποθυρεοειδισμός
• Υπερθυρεοειδισμός
• Νόσος του Addison
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Μικροβιακές λοιμώξεις
• Σύνδρομο Cushing
• Κοιλιοκάκη
• Αυτοάνοσες διαταραχές (ρευματοειδής αρθρίτιδα, λύκος κα.)
• Φαρμακευτική αγωγή με στατίνες κ.α.

Επίσης, υψηλές τιμές μπορεί να παρατηρηθούν και στους αθλητές μετά από απαιτητικούς αγώνες ή έντονες προπονητικές περιόδους. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι αυξημένες τιμές CPK δεν εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία εφόσον υπάρχει παρακολούθηση ειδικού και τακτικός διαγνωστικός έλεγχος. Προσοχή ωστόσο απαιτεί η διαχείριση αυτών των υψηλών τιμών, με την καλή ενυδάτωση και αναπλήρωση των απωλειών σε υγρά και την προστασία των νεφρών από τις υψηλές τιμές CPK.

Συνδέεται η αυξημένη CPK με το άγχος;

Η αυξημένη CPK συνδέεται με το μηχανικό στρες που μπορεί να προκληθεί στο σώμα μετά από άσκηση, αλλά δεν φαίνεται να συνδέεται με το κοινό στρες ή αλλιώς άγχος, όπως καταδεικνύουν οι υπάρχουσες κλινικές μελέτες.

Αυξημένη κινάση κρεατίνης (CPK) και συμπτώματα

Ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να κάνετε την εξέταση της CPK όταν υπάρχουν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Έντονο μυϊκό πόνο
• Κράμπες στους μύες
• Μυϊκή Αδυναμία
• Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα
• Θέματα ισορροπίας
• Σκουρόχρωμα ούρα
• Προβλήματα ισορροπίας

Πώς γίνεται η εξέταση της κινάσης κρεατίνης (CPK) ;

Ο προσδιορισμός των επιπέδων της CPK γίνεται στο αίμα και επομένως διεξάγεται κατόπιν αιμοληψίας. Άλλα ονόματα για την τιμή αυτή είναι: CK κρεατίνη, Ολική CK, Φωσφοκινάση CPK.

Λάβετε υπόψη ότι σε περίπτωση ορισμένων τραυματισμών, τα επίπεδα του ενζύμου CPK κορυφώνονται μόνο μετά από δύο ημέρες. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να σας ζητηθεί να κάνετε το τεστ περισσότερες από μία φορές.

Εάν η εξέταση εντοπίσει υψηλά επίπεδα ολικής CPK στο αίμα σας, ο γιατρός σας ενδεχομένως να συστήσει τον προσδιορισμό των ισοενζύμων CPK για να ανακαλύψει ποιος τύπος ισοενζύμου CPK είναι ο υψηλότερος στο αίμα και να γίνει ακριβής εντοπισμούς του ιστού που έχει υποστεί βλάβη στο σώμα.

Πότε γίνεται η εξέταση CPK και πώς αξιολογούνται τα αποτελέσματα;

Η σωστή στιγμή για την εξέταση της CPK είναι μετά από 12ωρη αποχή από τη σωματική άσκηση, ώστε να αποφευχθούν ψευδώς θετικές τιμές.

Η τελική αξιολόγηση από τα γιατρό πάντα συνδυάζεται με περαιτέρω διαγνωστική διερεύνηση (π.χ. ηλεκτρολύτες, BUN, κρεατινίνη, μυοσφαιρίνη ούρων, τροπονίνη, ηλεκτροκαρδιογράφημα) και κλινικά ευρήματα (συμπτωματολογία) στα πλαίσια της διαφορικής διάγνωσης.

Πώς πέφτει η κινάση κρεατίνης (CPK);

Τα επίπεδα της κινάσης κρεατίνης, σε περίπτωση αιτίου που προκάλεσε οξεία αύξηση, μειώνονται σταθερά μόνα τους εντός επτά ημερών. Σε περίπτωση χρόνιου προβλήματος που αυξάνει την  κινάση κρεατίνης συζητήστε με το γιατρό σας για την κατάλληλη θεραπεία για την περίπτωση σας, ανάλογα με το αίτιο που την προκάλεσε.

Πηγές

• Aujla RS, Patel R. Creatine Phosphokinase. 2022 Oct 24. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 31536231.
• Rich CL, Woodrow KM, Gillin JC. CPK: relationship of psychological and physical stress. Dis Nerv Syst. 1977 Jan;38(1):34-7. PMID: 832568.
• Zavala P, Schmidt G, Zavala VB. Creatín-fosfoquinasa (CPK) e isoenzimas correlación con daño miocárdico [Creatine phosphokinase (CPK) and isoenzymes. Correlation with myocardial damage]. Arch Inst Cardiol Mex. 1978 May-Jun;48(3):603-11. Spanish. PMID: 697459.
• Moghadam-Kia S, Oddis CV, Aggarwal R. Approach to asymptomatic creatine kinase elevation. Cleve Clin J Med. 2016 Jan;83(1):37-42. doi: 10.3949/ccjm.83a.14120. PMID: 26760521; PMCID: PMC4871266.